Ureumcyclus-defecten zijn erfelijke aandoeningen waarbij er sprake is van een verstoorde afbraak van de aminozuren. Daardoor ontstaat een te hoge ammoniakwaarde in het bloed. Bij ureumcyclus-defecten werkt de ontgifting van eiwitten niet goed. Het onderdeel dat giftig is, is de stikstof in het eiwit (N-). Er zijn verschillende vormen ureumcyclus-defecten. Dit wordt bepaald door het enzym of stof, die de ureumcyclus aanstuurt of enzymen van de ureumcyclus.

Er zijn verschilende soorten van ureumcyclusstoornissen. Het type defect is afhankelijk van welk enzym er een tekort is. Hieronder vindt u een overzicht van de verschillende soorten. 

• NAGS, N-acetylglutamate synthase.
• CPS1, carbamoylphosphate synthetase.
• OTC, ornithine carbamoyltransferase.
• ASS, argininosuccinate synthetase.
• ASL, argininosuccinate lyase.
• AR, arginase. 

Daarnaast zijn er transportstoornissen van de aminozuren bekend die een rol spelen in de ureumcyclus. Dit gaat om de volgende aandoeningen:

• HHH, hyperammonemia-hyperornithinemia-homocitrullinuria.
• LPI, Lysinuric protein intolerance.

De verschillende vormen van ureumcyclus-defecten komen in verschillende aantallen voor. Exacte cijfers kunnen verschillend zijn per land. De schattingen lopen uiteen van 1 op de 35.000 tot 1 op de 2 miljoen, gemiddeld genomen 1 op de 50.000.

De oorzaak van deze ziekten ligt op ons erfelijk materiaal (DNA). Foutjes in het DNA zorgen voor de aanmaak van enzymen die niet goed werken. Deze ziekten zijn dan ook erfelijk (uitzonderingen zijn mogelijk). Ouders zijn meestal dragers van deze ziekten en hebben zelf geen klachten.

De symptomen van UCD zijn verschillend per patiënt. Bij baby’s kan men slaperigheid, sufheid zien met een snelle ademhaling. Een infectie rondom de geboorte kan dit beeld verergeren. De ziekte kan zich soms ook pas op latere leeftijd manifesteren. Bij oudere kinderen en volwassenen kan de ziekte aan het licht komen door bijvoorbeeld een virusinfectie. 

Bij mildere vormen kunnen ontwikkelingsbeperkingen en afwijkend gedrag de eerste uiting van de ziekte zijn. In zeer milde gevallen kan een tegenzin in het eten van eiwithoudende producten en (chronisch) braken na inname van meer eiwit aanleiding zijn tot het stellen van de diagnose. Het grootste gevaar is het ontstaan van coma door een hoog ammoniak. Dit kan levensbedreigend zijn. 

Wanneer er een verdenking is op een Ureumcyclus-defect, zal de arts een aantal onderzoeken doen om de diagnose te stellen. Zo zal de arts bloed- en urine- en soms liquor-onderzoek doen om de ammoniakspiegel en aminozuren te meten. Soms wordt bij arginasedeficiëntie ook een stukje huid afgenomen waarin de enzymactiviteit in de cellen wordt onderzocht. Zeer sporadisch zal de arts een leverbiopsie afnemen. 

Ook beeldvormend onderzoek kan onderdeel vormen van het diagnostisch onderzoek. Bijvoorbeeld om vast te stellen of er sprake is van afwijkingen van de lever en/of nieren. De volgende onderzoeken kunnen worden ingezet: 

• • echografisch onderzoek;
  • CT-scan;
  • MRI-onderzoek;
  • EEG (elektrische activiteit van de hersenen).

De behandeling bij een coma ten gevolge van een hoog ammoniak kan soms middels medicatie, maar in het ergste geval is dialyse noodzakelijk. De eiwitinname moet gestaakt worden, en wordt vervangen door suikers en vetten. Daarbij is het belangrijk veel calorieën te geven. Ook afbraak van eigen lichaamseiwitten bij vasten verhoogt het risico op een hoog ammoniak.

Langetermijnbehandeling

Op lange termijn bestaat de behandeling onder andere uit een eiwitbeperkt dieet. Ter aanvulling op het eiwitbeperkt dieet kan uw kind aminozuurmengsels ontvangen met vitamines en mineralen, zodat groei en ontwikkeling door kan gaan.

Medicatie

Afhankelijk van het type ureumcyclusdefect kan de patiënt daarnaast met medicatie worden behandeld. Zo kan u of uw kind behandeld worden met citrulline of arginine, deze medicamenten helpen bij het omzetten van ammoniak. Andere medicamenten zijn natriumbenzoaat en natriumfenylbutyraat. Deze twee medicamenten kunnen binden aan bepaalde aminozuren en hierbij wordt ammoniak onschadelijk gemaakt. Soms kan alleen volstaan worden met medicatie cargluminezuur, dit is echter maar bij één type ureumcyclusdefect aangewezen (NAGS-deficiëntie).
 
Om deze behandelingen goed toe te passen, kan het noodzakelijk zijn gebruik te maken van een maagsonde of PEG-katheter  (sonde in de maag via de huid) of via een PAC (toegang in een relatief groot bloedvat) om vocht, medicijnen en kcal te kunnen toedienen.

Voor kinderen met een Ureumcyclus-defect is tot ongeveer de leeftijd van 18 jaar de metabole kinderarts de hoofdbehandelaar. Daarna zal de patiënt worden overdragen aan de internist metabole ziekte. De patiënt zal ook in aanraking komen met andere medische specialisten. Zo werkt de hoofdbehandelaar bijvoorbeeld nauw samen met de metabole diëtiste, vanwege het eiwit-arme dieet dat de patiënt moet volgen. Overige specialisten die zijn betrokken bij de zorg zijn:

• Kinderneuroloog.
• Kinderfysiotherapeut.
• Kinderpsycholoog.
• Kindernefroloog.
• Kindermaag,- darm-, leverarts.
• Maatschappelijk werker.
• Klinisch geneticus.
• Internist.

Kijk ook op onze teampagina en maak kennis met onze specialisten.